Kompozycja w grafice to układ zestawionych ze sobą elementów, które razem tworzą pewną harmonijną całość. Innymi słowy, wszystko to, co twórca zamieści w swoim dziele składa się na kompozycję projektu. Podstawowymi elementami, z których buduje się kompozycję, są kształty, linie, kolory i plamy. Z nich powstają z kolei kierunki, walory i proporcje. Każda kompozycja jest strukturą całościową, polega na odpowiednim powiązaniu i równoważeniu układu elementów, z których się składa. Jeśli kompozycja nie jest harmonijna, wizualnie „drażni” oko, a co za tym idzie, przekaz dzieła jest zakłócony.
Powstawanie zasad kompozycyjnych
Dawniej, artysta był twórcą swego dzieła „od podstaw”, sam przygotowywał farby, przez długie lata uczył się swojego warsztatu, perfekcyjnego rysowania z natury etc. Obecnie, gdy farby produkują wielkie koncerny a fotografia i komputery w znacznym stopniu upraszczają proces powstawania dzieła, praca artysty ogranicza się często do umiejętnego komponowania. Od tego czy kompozycja jest spójna zależy odbiór naszego dzieła, widzimy więc, że ma ona zasadnicze znaczenie w procesie jego tworzenia. Przez dzieło rozumiemy tu wszelką plastyczną kreację, taką jak obraz, rzeźbę, grafikę w tym również wszelkie rodzaje grafiki komputerowej. Dzieło, w tym wypadku, to nic innego jak to, co zaprojektował i stworzył jego twórca.
Rodzaje układów kompozycyjnych
Udowodniono, że różne układy kompozycyjne różnie oddziaływają na psychikę ludzką. Zależności linii, barw i kształtów sugerują pewne nastroje, co sprawia, że warstwa wizualna dzieła może pełnić określone funkcje czy zawierać treści ideowe. Dobrze przemyślane i zaprojektowane dzieło może być narzędziem o dużej sile oddziaływania na podświadomość. Dotyczy to zarówno sztuki, kiedy artysta chce wywołać swoim dziełem silną reakcję u widza, jak również przemysłu reklamowego, gdzie dobrze skonstruowana reklama przekłada się na konkretne zyski. Opracowanie graficzne ma tu esencjonalne znaczenie, gdyż większość ludzi najpierw reaguje na obraz, a dopiero potem na treść.
Kompozycja płaszczyzny to układ kształtów, kolorów i linii na płaszczyźnie. Układy te traktujemy dwuwymiarowo, nawet wtedy, gdy powierzchnię malarską stanowią powierzchnie brył. Gdy mówimy o kompozycji na płaszczyźnie, chodzi nam o sam układ, rozmieszczenie kształtów i znaków oraz ich wzajemne stosunki w sensie wizualnym.
Płaszczyzna obrazu – oprócz układów płaskich elementów, za pomocą których są przedstawiane przedmioty, może zawierać też iluzoryczne układy przestrzenne, wówczas następuje rozbudowa obrazu w głąb. Może się ona ograniczać do drugiego planu, czasami jednak może również ciągnąć się niemal w nieskończoność. Kompozycja obrazu, w którym przedstawiona została głębia przestrzenna oraz iluzoryczny układ brył, nadal pozostaje kompozycją płaskich elementów na płaszczyźnie. Przedstawione na obrazie elementy, będące w rzeczywistości przedmiotami użytkowymi, lub posiadające określone znaczenie społeczne, religijne etc. – na obrazie są plamą barwną, płaskim kształtem podlegającym prawom kompozycji. Możemy wyróżnić kilka środków do ukazania przestrzeni na płaszczyźnie.
Budowanie przestrzeni za pomocą koloru – dzięki właściwościom kolorów możemy optycznie przybliżać i oddalać elementy obrazu (zagadnienie to będzie omówione szerzej w dalszej części wykładu).
Budowanie przestrzeni za pomocą waloru i światła – walorem nazywamy stopień jasności koloru (dotyczy też gamy szarości – w rysunku węglem czy ołówkiem również mówimy o walorze). Operowanie światłem i walorem to budowanie przestrzeni przez zastosowanie światłocienia. Elementy rozświetlone wysuwają się na przód obrazu, cienie zaś stosujemy by oddalić optycznie dany obiekt lub obszar.
Budowanie przestrzeni za pomocą perspektywy– sposób przedstawienia przestrzeni na płaszczyźnie zgodny z prawami widzenia. Jest kilka rodzajów perspektywy i omówimy je szerzej w dalszej części wykładu.
Format płaszczyzny na której pracujemy, w znacznym stopniu wskazuje nam drogę do stworzenia kompozycji. Jest to związane z określeniem kierunków kompozycyjnych w obrazie. Formaty pionowe są właściwe dla kompozycji wertykalnych, poziome zaś do horyzontalnych. Szczególną wartość, przy komponowaniu płaszczyzny mają linie. Oprócz tego, że obrysowują kontury i oddzielają od siebie plamy barwne, mogą również istnieć jako niezależne elementy kompozycji. Linie prowadzić można w wielu kierunkach i na różne sposoby. Mogą być ciągłe, przerywane, krzywe, proste, grube, cienkie, kanciaste i łagodne. Poprzez swą różnorodność linia może wielorako oddziaływać na widza. Przykład poniżej pokazuje przy pomocy linii w różnych odcieniach koloru możemy stworzyć iluzję wklęśnięcia.
Artykuł powstał we współpracy ze stroną internetową re-prezentacja.pl
0 komentarzy
